اگر یک روز به من می گفتند عربستان سعودی میزبان کنسرت های بزرگ بین المللی خواهد شد، محال بود باور کنم! اما اکنون این کشور، که برای دهه ها به اصول سخت گیرانه مذهبی و سنتی پایبند بود، در سال های اخیر با اجرای برنامه های اصلاحی تحت عنوان "چشم انداز 2030" به رهبری محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور، تلاش کرده است تا فرهنگ عمومی خود را متحول کند و تصویری نوین از خود به جهان ارائه دهد. این تحولات که شامل برگزاری کنسرت های بزرگ، حذف محدودیت های پیشین و دعوت از هنرمندان بین المللی است، نشانه هایی از گذار عربستان به سوی ارزش های مدرن تر و پذیرش تنوع فرهنگی به شمار می آید.

چند روز گذشته به مناسبت هزارویکمین فصل برند الی ساب، مدل ها، بازیگران و خوانندگان مشهوری که تا چند سال قبل حتی آوردن اسمشان هم در عربستان کفر محسوب می شد به این کشور آمده و در این مراسم شرکت کردند.

از دیدگاه نظریه پردازانی همچون نوربرت الیاس، می توان گفت که عربستان سعودی در حال حرکت به سوی کاهش کنترل های اجتماعی سنتی و تقویت ارزش های مدرن است. تغییراتی مانند برگزاری کنسرت ها و برنامه های هنری، نه تنها گامی به سمت جهانی شدن، بلکه ابزاری برای تعاملات بین فرهنگی و مصرف فرهنگی نیز به شمار می آیند. فرایند جهانی شدن و ورود تکنولوژی های ارتباطی و رسانه های مدرن، نیز یکی از عواملی است که مرزهای فرهنگی جوامع محلی را تضعیف کرده و آنها را بیش از پیش در معرض فرهنگ جهانی قرار داده است. در این راستا، موسیقی و هنر به عنوان ابزاری جهانی نقش موثری در تسهیل این تعاملات ایفا می کنند.

کنسرت ها در عربستان، علاوه بر جنبه سرگرمی، به بازتعریف هویت فردی و اجتماعی شهروندان هم کمک می کنند. حضور در این رویدادها برای بسیاری از افراد، فرصتی برای عبور از محدودیت های سنتی و تعریف هویت جدید برای خودشان در قالب یک شهروند جهانی است. این فرایند که می توان آن را بخشی از مصرف فرهنگی دانست، نشان می دهد که چگونه فرهنگ به عنوان ابزاری برای خودسازی در جهان مدرن تبدیل شده است.

دولت عربستان نیز از این تغییرات به عنوان ابزاری برای مدیریت فرهنگی بهره می گیرد. کنسرت ها و سایر برنامه های هنری، علاوه بر جذب سرمایه گذاری خارجی و رونق گردشگری، باعث هدایت افکار عمومی از مسائل سیاسی به سوی سرگرمی های فرهنگی می شوند. چنین اقداماتی نوعی کنترل اجتماعی نوین را فراهم می کنند که ممکن است به مقاومت هایی از سوی بخش های محافظه کار جامعه نیز منجر بشود. بر اساس نظریه تضاد، تضاد میان ارزش های سنتی و تغییرات مدرن می تواند به دوگانگی فرهنگی و فشارهای اجتماعی جدیدی در عربستان منجر بشود.

به طور کلی، برگزاری کنسرت ها در عربستان سعودی نمادی از گذار فرهنگی و تلاشی برای بازتعریف نقش این کشور در جهان مدرن است. این فرایند اگرچه جذابیت های فراوانی برای گروه های مختلف جامعه دارد، اما ممکن است باعث به وجود آمدن چالش هایی نظیر تعارض نسلی، تغییرات هویتی و تنش های اجتماعی بشود. تحلیل این پدیده نشان دهنده آن است که چگونه دولت ها می توانند از ابزارهای فرهنگی برای پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود استفاده کنند.