بسیج به معنای آمادگی نیروهای داوطلب مردمی است که برای اهداف ملی و اهداف والا مانند دفاع، سازندگی، محرومیت‌زدایی، و پیشبرد علم و فناوری، با بهره‌گیری از امکانات کشور، حرکت‌های جمعی خود را سازماندهی می‌کنند [3، 4]. همچنین، بسیج به عنوان نماد حضور، مقاومت، و آگاهی ملت، متشکل از بهترین، باایمان‌ترین، و پرانگیزه‌ترین نیروهای جامعه در تمام عرصه‌های مورد نیاز کشور شناخته می‌شود [2، 5].

مفهوم بسیج:

• مفهوم لغوی:

  در لغت به معنای آمادگی، عزم، اراده، و تجهیز نیروها برای کارزار یا جهاد است [1، 6].

• مفهوم دینی و اسلامی:

  واژه‌ای مقدس و مهم در فرهنگ اسلامی است که به عشق به خداوند و تلاش برای اعتلا و عزت مسلمانان در برابر دشمنان اشاره دارد.

بسیج از دیدگاه مقام معظم رهبری:

• حضور بهترین، بانشاط‌ترین و باایمان‌ترین نیروهای ملت در عرصه‌هایی که کشور به آن‌ها نیاز دارد.

• نیروی کارآمد کشور برای همه میدان‌ها، نه یک سازمان نظامی صرف [2، 9].

• نماد حضور ملی، مقاومت، آگاهی، معنویت، و اخلاص در ملت.

• حرکت عظیم ملت با آگاهی، عقلانیت، و عمل‌گرایی همراه با آرمان‌گرایی.

فعالیت‌ها و ویژگی‌ها:

• حضور در عرصه‌های مختلف:

  بسیج در زمینه‌های نظامی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، علمی و فناوری، سازندگی و محرومیت‌زدایی فعالیت می‌کند [3، 4].

• سازمان‌دهی حرکت‌های جمعی:

  نیروهای داوطلب مردمی را برای رسیدن به اهداف مشترک سازماندهی می‌کند [3، 4].

• پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی:

  تلاش برای حراست از ارزش‌ها و دستاوردهای انقلاب [3، 4].

• فراگیر بودن:

  بسیج مرز سنی، جنسی، صنفی، یا جغرافیایی نمی‌شناسد و شامل تمام نیروهای مؤمن و حزب‌اللهی کشور اعم از زن و مرد می‌شود