شبیخون فرهنگی

شبیخون

شبیخون در لغت به معنای تاختن ، هجوم ناگهانی و یا حمله به دشمن در زمان شب است. به عبارتی به حمله غافلگیرانه گفته می­شود.

فرهنگ

به مجموعه اعتقاد ها، باورها، اندیشه ها آداب و رسوم، سنت های حاکم بر یک جامعه را فرهنگ گویند.

شبیخون فرهنگی

یعنی دشمن یک هجوم فکری اعتقادی و اخلاقی (فرهنگی) ناگهانی و غافلگیرانه را متوجه یک ملت می کند تا باورها و اعتقادات و اخلاق آن جامعه را متلاشی کرده و یا حداقل از کار آیی لازم باز دارد. و این شبیخون شیوه های خاص کارشناسی شده خود را همراه دارد و در واقع جنگی تمام عیار نه با تسلیحات نظامی بلکه با موضوعات فرهنگی است.

سیر تاریخی شبیخون فرهنگی

کلمه شبیخون فرهنگی اولین بار توسط امام خامنه ای درست از سال 1368 يعني پايان جنگ تحميلي ايران و عراق بیان شد.از این روی پس از جنگ تحمیلی به ساماندهی یک حرکت تهاجمی فرهنگی، علیه نظام اسلامی پرداختند. زمانی که دولت سرگرم بودن بازسازی ویرانه های وسیع ناشی از جنگ تحمیلی و غفلت از مقوله فرهنگ دینی و اسلامی نیز، بستر مناسبی را برای تهاجم فرهنگی فراهم کرد.در چنین شرایطی رهبر فرزانه انقلاب، این دیدبان بصیر انقلاب، پس از مشاهده نشانه های اولیه این تهاجم، زنگ خطر را به صدا درآوردند و با هشدارهای مکرر خود به کارگزاران ومسئولین دولت وقت، آنان را متوجه این نقطه آسیب کردند.

سیر تاریخی تهاجم فرهنگی

با شروع دوره سرمایه داری در اروپا، استعمار کشورهای آفریقایی و آسیایی آغاز شد. کشور ایران در اولین برخورد دچار شکست های سنگین نظامی از کشور های روسیه وبریتانیا گردید. پس با تحمیل قرارداد ها و امتیازات اقتصادی در مقابل قدرت اروپا منفعل شد. در همین راستا عده های از روشنفکران ایرانی از جمله طالبوف- فتحعلی آخوند زاده، میرزا ملکم خان و ... راه برون رفت از این وضعیت را نفی فرهنگ بومی و گرایش به فرهنگ غربی دانستند. غرب گرایی که گاه به صورت افراطی در تمام شئون زندگی ابراز می شد و به یک بیماری فرهنگی شباهت داشت با ظهور سلسله پهلوی مجال تازه ای برای رشد در سرزمین ایران پیدا کرد.

ویژگی های تهاجم فرهنگی

اساسا "تهاجم فرهنگی" در مقایسه با تهاجم نظامی یا اقتصادی، دارای ویژگی‏های منحصر به فردی است. تهاجم فرهنگی معمولاً نامرئی و نامحسوس است؛ دراز مدت و دیرپاست؛ ریشه‏ای و عمیق است؛ همه‏جانبه است؛ حساب شده و دارای برنامه و ابزارهای گسترده است؛ گسترده و فراگیر است؛ كارساز و خطرزاست. علاوه بر این‏ها، "تهاجم فرهنگی" همانند كار فرهنگی، یك كار آرام و بی‏سر و صداست و قربانیان آن بیش‏تر قشر جوان هستند (قیصی زاده 1363).در تهاجم نظامی، دشمن با تجهیزات و امكانات نظامی وارد معركه می‏شود، اما در "تهاجم فرهنگی" نیازی به لشكركشی و هزینه‏های هنگفت نظامی نیست.

عوامل تهاجم فرهنگی

عوامل تهاجم فرهنگی را می‏توان به دو دسته تقسیم كرد:

الف) عوامل برون‏زا: زمینه‏ها، عناصر و ابزاری كه به نحوی ردپای كشورهای خارجی (غربی) در آنها دیده می‏شود عوامل برون‏زا هستند؛ از جمله: تلاش برای دین‏زدایی از طرق مختلف، ایجاد روحیه‏ی خودباختگی فرهنگی، ساخت و فروش وسایل ارتباطی، نظیر ماهواره و ویدئو

ب) عوامل درون‏زا: زمینه‏ها، عناصر و ابزاری كه ریشه‏ی داخلی داشته و غیرمستقیم یا مستقیم به پذیرش تهاجم فرهنگی از خارج به داخل كمك می‏كنند عوامل درون‏زا هستند؛ از جمله: زمینه‏هایی هم‏چون بیكاری، فقر اقتصادی، نابه‏سامانی خانوادگی، غفلت مسئولین فرهنگی و اجتماعی و ناآگاهی جوانان و نوجوانان .

مراحل تهاجم فرهنگی

تهاجم فرهنگی در دو مرحله‏ی عمده صورت می‏پذیرد كه در هر یك راه‏های خاصی مدنظر قرار می‏گیرد

الف) تخلیه‏ی فرهنگ خودی :

هدف اصلی از این مرحله، قطع رابطه‏ی فرهنگی كشورهای مسلمان با گذشته‏ی پرافتخار خویش است. این مرحله معمولاً با ظرافت و دقت فراوانی طراحی و اجرا می‏شود و فرق اساسی آن با تهاجم نظامی، مشخص نبودن چهره‏ی مهاجم است.در قانون طبیعت، وقتی در فضایی خلأ ایجاد شود، نزدیك‏ترین نیروی موجود، آن خلأ را پر می‏كند. هر پدیده‏ی جدید، یا در جایی حضور می‏یابد كه قبلاً خلأ وجود داشته و یا در آن محیط، خلأ ایجاد می‏كند. ایجاد خلأ فرهنگی، خود با روش‏ها و شیوه‏های مختلفی صورت می‏گیرد كه عمده‏ترین آنها در ایران، عبارت‏اند از:

1-دین‏زدایی،انزوای روحانیت2-ترویج فساد؛3-فرقه‏گرایی

ب) تثبیت فرهنگ بیگانه

به كار گماردن افراد وابسته و ایجاد نهادها یا تأسیسات مختلف بین‏المللی و ملی، از كارهایی است كه در این مرحله انجام می‏شود. به طور كلی، در این مرحله سیاست‏هایی كه دشمن به اجرای آنها اصرار می‏ورزد، به شرح ذیل است:

1- تحریف تاریخ؛ 2- تغییر خط و زبان؛ 3-حذف و تبدیل میراث‏های فرهنگی (مسگرنژاد، 1373)و…

ابزارهای تهاجم فرهنگی

مهاجمان فرهنگی مسائل و مفاهیم مورد نظر خود را به تدریج از طریق وسایل و ابزارهای گوناگونی ترویج می‏كنند. مهم‏ترین ابزار مورد استفاده در تهاجم فرهنگی عبارت‏اند از:

1-آموزش، زبان، ترجمه و اصطلاحات

2-كتب و نشریات: انتشار كتاب بدون در نظر گرفتن تطابق آن با فرهنگ بومی و بدون توجه به پیامدهای منفی پنهان برخی از كتاب‏ها، می‏تواند در تقویت تهاجم فرهنگی دشمن مؤثر باشد.

3-تبلیغات گسترده از طریق تكنولوژی ارتباطات

4-ترویج كالاهای لوكس مصرفی و الگوهای تجمل‏گرایی: مهم‏ترین ویژگی آن وابستگی به كشورهای صنعتی است، با رشد و گسترش خود، ابتدا الگوی تولید و توزیع و سپس كل اقتصاد و فرهنگ جامعه را تحت الشعاع قرار می‏دهد،

5-شعارهای تبلیغاتی فرهنگ بیگانه منقش بر روی البسه: كودكان ما از همان ابتدا می‏آموزند كه باید از فرهنگ خود، تولید خود، خط و زبان خود احساس حقارت و شرم كنند؛ می‏آموزند كه حروف خارجی خوب و قشنگ هستند و همه‏ی چیزهای خارجی بهتر از داخلی است و این بزرگ‏ترین ظلمی است كه در حق كودكان و نوجوانان صورت می‏گیرد.

6-پوستر و عكس: یكی از روش‏های زیركانه‏ی "تهاجم فرهنگی" چاپ و توزیع پوسترها و عكس‏هایی است كه با رنگ و لعاب خاصی در دسترس جوانان قرار می‏گیرد.

راه‏های مقابله با تهاجم فرهنگی

الف) شناخت دقیق و همه جانبه‏ی تهاجم فرهنگی

ب) شناخت دقیق و كامل فرهنگ اسلامی و ملی