شرایط رهبری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصول ۱۰۹ و ۱۱۱ قانون اساسی بیان شده است. طبق این اصول، رهبر باید دارای شرایط زیر باشد:

• بینش صحیح سیاسی و اجتماعی:

  رهبر باید از درک و فهم عمیقی از مسائل سیاسی و اجتماعی برخوردار باشد و بتواند در این زمینه به درستی تصمیم‌گیری کند.

• تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافی برای رهبری:

  رهبر باید دارای تدبیر و دوراندیشی، شجاعت، توانایی مدیریت امور و همچنین قدرت لازم برای رهبری کشور باشد.

• فقدان موانع قانونی:

  در اصل ۱۱۱ قانون اساسی، به مواردی اشاره شده است که در صورت وجود آنها، فرد از صلاحیت رهبری ساقط می‌شود. این موارد عبارتند از ناتوانی از انجام وظایف رهبری، از دست دادن یکی از شرایط لازم برای رهبری، و یا اثبات عدم کفایت رهبر توسط مجلس خبرگان.

• شناخته شدن از سوی اکثریت قاطع مردم:

  در صورتی که فردی از سوی اکثریت قاطع مردم به عنوان مرجع و رهبر شناخته شود، بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی، ولایت امر و مسئولیت‌های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت.

• برتری در بینش فقهی و سیاسی (در صورت تعدد واجدین شرایط):

  در صورتی که چند نفر واجد شرایط رهبری وجود داشته باشند، فردی که دارای بینش فقهی و سیاسی قوی‌تری باشد، در اولویت قرار می‌گیرد.

• صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه:

  این بدان معناست که رهبر باید از دانش و تخصص کافی در زمینه فقه اسلامی برخوردار باشد تا بتواند در مسائل مختلف دینی و شرعی فتوا دهد.

• عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلامی:

  رهبر باید فردی عادل و پرهیزکار باشد و از نظر اخلاقی و رفتاری، الگویی برای مسلمانان باشد.

علاوه بر این، اصل ۱۱۰ قانون اساسی وظایف و اختیارات رهبری را برشمرده است. از جمله این وظایف می‌توان به تعیین سیاست‌های کلی نظام، فرمان همه‌پرسی، فرماندهی کل نیروهای مسلح، اعلان جنگ و صلح، نصب و عزل برخی از مقامات عالی‌رتبه، حل اختلافات میان قوای سه‌گانه، و عفو یا تخفیف مجازات محکومان اشاره کرد.