جمهوری اسلامی ایران و دولت صفوی، هر دو حکومت‌های شیعی مستقل در ایران بودند، اما تفاوت‌های اساسی بین آنها وجود دارد. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به شیوه برخورد با مهدویت، نقش فقاهت، و سیاست‌های دینی اشاره کرد. در جمهوری اسلامی، مهدویت به عنوان یک عنصر کلیدی در مشروعیت حکومت و سیاست‌های دینی تلقی می‌شود و نقش فقیه به‌عنوان ولی‌امر معتبر و حاکم دینی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مقابل، دولت صفوی، گرچه بر اساس شیعه اثنی‌اشاره بود، اما مهدویت را به عنوان یک موضوع کمتر و بیشتر با محوریت‌های دیگر حکومتی مورد توجه قرار می‌داد و نقش فقیه را در حد یک عنصر مذهبی مهم می‌دانست، اما در سطح حاکمیتی، پادشاه و امرای حکومت از جایگاه بیشتری برخوردار بودند.

تفاوت‌های اصلی:

• مهدویت:

  جمهوری اسلامی مهدویت را به عنوان یک مبنای مشروعیت دینی و سیاسی خود در نظر می‌گیرد و انتظار ظهور امام زمان را به عنوان یک عنصر اساسی در سیاست‌های خود و در تبیین نقش ولی‌فقیه در نظام سیاسی خود می‌بیند. صفویه، اگرچه به مهدویت توجه می‌کردند، اما این موضوع به عنوان محور اصلی در توجیه مشروعیت حکومت و نقش ولی‌فقیه در نظام سیاسی، به اندازه جمهوری اسلامی اهمیت نداشت.

• نقش فقاهت:

  در جمهوری اسلامی، نقش فقیه (ولی‌فقیه) به‌عنوان حاکم دینی و سیاسی، در راس نظام حکومتی قرار دارد و تصمیمات مهم کشور را بر اساس آموزه‌های دینی و با تأکید بر رهبری فقیه اتخاذ می‌کند. در صفویه، پادشاه و امرای حکومت نقش حاکمیت را بر عهده داشتند و نقش فقیه بیشتر جنبه مذهبی و مشاوره داشت.

• سیاست‌های دینی:

  جمهوری اسلامی، در سیاست‌های دینی خود، بر تطبیق آموزه‌های دینی با مسائل روزمره و ایجاد یک نظام حکومتی مبتنی بر آموزه‌های دینی تأکید دارد. صفویه، گرچه شیعه اثنی‌اشاره بود، اما در سیاست‌های دینی خود، بیشتر بر ایجاد یک نظام مذهبی قوی و گسترش شیعه تمرکز داشت.

شباهت‌ها:

• حکومت شیعی:

  هر دو جمهوری اسلامی و صفویه، حکومت‌های شیعی در ایران بودند و شیعه اثنی‌اشاره را به عنوان مذهب رسمی خود در نظر می‌گرفتند.

• ایجاد وحدت ملی:

  هر دو حکومت با هدف ایجاد وحدت ملی و وحدت در بین شیعیان تلاش می‌کردند.

• تاثیر بر تاریخ و فرهنگ:

  هر دو حکومت در تاریخ و فرهنگ ایران نقش مهمی ایفا کرده‌اند و تاثیر زیادی بر هویت ملی ایرانیان داشته‌اند.

در مجموع، جمهوری اسلامی و صفویه هر دو حکومت شیعی در ایران بودند، اما تفاوت‌های اساسی در نحوه برخورد با مهدویت، نقش فقیه و سیاست‌های دینی داشتند. جمهوری اسلامی با تأکید بر مهدویت، نقش فقیه به‌عنوان ولی‌فقیه و تطبیق آموزه‌های دینی با مسائل روزمره، نظام حکومتی متفاوتی را نسبت به صفویه ایجاد کرده است. صفویه، اگرچه به مهدویت توجه می‌کرد، اما در توجیه مشروعیت حکومت و نقش فقیه، پادشاه و امرای حکومت را مهم‌تر می‌دانست و سیاست‌های دینی خود را بیشتر بر اساس گسترش شیعه و ایجاد یک نظام مذهبی قوی دنبال می‌کرد.