تهران سوخته یا ساخته؛ یادگار 12 سال مدیریت قالیباف
- سیاست
تاریخ انتشار: ۱۳ شهریور ۱۳۹۶ - ۱۳:۳۳
تهران سوخته یا ساخته؛ یادگار 12 سال مدیریت قالیباف - ایرنا - «آمدن من به شهرداری اتفاقی بود» این جمله را محمدباقر قالیباف در یكی از برنامه ها در آخرین ماه های مدیریتش در شهرداری تهران بیان كرد.
كلانشهر تهران بعنوان پایتخت ایران زمین همواره شاهد وقوع اتفاقات ریز و درشتی بوده و هست و این موضوع همواره تاكیدی بر وجود مدیریت یكپارچه شهری با عملكردی برنامه محور و دقیق در قالب اسناد بالادستی و چند ساله است.
و به طور قطع آمدن اتفاقی فردی برای مدیریت بلندمدت در شهر تهران به استناد گفته شهردار سابق پایتخت كه اتفاقی به ساختمان بهشت وارد شده، نمی تواند برای شهر بزرگی همچون تهران با جمعیتی میلیونی كارگشا، مفید و موثر باشد.
همین آمدن به گفته قالیباف اتفاقی، مقدمه‌ای بود بر 12 سال مدیریت شهری و حضور در ساختمان بهشت؛ شهردار سابق تهران در آن برنامه همچنین اظهار كرد: آن زمان برنامه از پیش آماده‌ای نداشتم و از اعضای شورای شهر درخواست زمان كردم تا برنامه خود را تنظیم كنم.
قالیباف به عنوان پنجاه وهفتمین شهردار تهران از زمان تاسیس بلدیه و دوازدهمین شهردار تهران پس از انقلاب، سال 84 از ناجا راهی خیابان بهشت شد و طولانی‌ترین دوران مدیریتی خود را در آنجا سپری كرد.
در این 12 سال قالیباف همواره زیر ذره بین رسانه ها قرار داشت كه شاید یكی از دلایل آن شخصیت سیاسی وی بود و در نتیجه برخی اقداماتش از سوی كارشناسان و رسانه ها تعبیر و تفسیر سیاسی پیدا می كرد.
به دنبال این برداشت است كه برخی كارشناسان علوم ارتباطی و سیاسی معتقدند؛ قالیباف در واكنش به انتقادات و گزارش های منفی، درعین اعتقاد به استفاده از رسانه ها برای تبلیغ و بازتاب عملكرد خود، گاه نه تنها پاسخگوی رسانه ها نبود بلكه آنها را مزاحم كار خود نیز می دانست.
برخی خبرنگاران به ایرنا گفتند كه خبرنگاران حوزه شهری جز در برنامه های پوششی كه در پایان برخی از این برنامه ها شهردار تهران در جمع خبرنگاران حاضر می شد، شهردار را نمی دیدند تا سئوال های خود را كه تعداد آن كم هم نبود، از وی بپرسند.
البته برنامه «درجمع های» شهردار تهران نیز با مشقت فراوان بویژه برای خبرنگاران خانم انجام می شد و شهردار پس از بیان صحبت های خود كه اغلب تكرار همان صحبت های مراسم بود، جز به یك یا 2 سئوال پاسخ نمی داد.
در ماه پایانی مدیریت بر شهر تهران نیز زمانی كه با اعتراض خبرنگاران نسبت به عدم پاسخگویی روبرو شد قول برگزاری نشست خبری داد كه هیچ وقت برگزار نشد؛ نشست خبری كه از چند سال قبل وعده آن را داده بود.
در طول دوران 12 ساله مدیریت قالیباف برغم انتقادات ریز و درشت، پروژه های مختلفی در شهر تهران طراحی و اجرا شد و از این رو می توان وی را یك مدیر «پروژه محور» و یا «مدیر سازه» نامید.
پروژه احداث خطوط 3، 6،7 و 4 مترو، پل صدر، شهرآفتاب، دریاچه خلیج فارس، اتوبان آزادگان، ایوان انتظار و زیرگذر چهارراه ولیعصر، اتوبان امام علی (ع) و پردیس سینمایی از جمله بزرگترین پروژه هایی است كه در دوران تصدی گری 12 ساله قالیباف بر مدیریت شهری پایتخت اجرا شد.
در مجموع می توان اقدامات و عملكرد شهردار طرقبه ای تهران را در حوزه های مختلف از جمله فنی و عمرانی، حمل و نقل، خدمات شهری و معماری و شهرسازی بررسی و مورد ارزیابی قرار داد و به نظر می رسد با تغییر مدیریت شهری آن هم پس از 12 سال و در گذر زمان بتوان عملكرد قالیباف و آثار اقدامات وی را بهتر بررسی كرد.
* فنی و عمران:
برج میلاد، دریاچه شهدای خلیج فارس، پل صدر، اتوبان امام علی (ع) با ركورد بالاترین میزان تملك در طول دوران مدیریت شهری تهران، تكمیل تونل امیركبیر، اتوبان باقری، تونل های توحید، نیایش و شهدای غزه، پل جوادیه، بزرگراه شهید زین الدین و خرازی (امتداد شرقی- غربی بزرگراه شهید همت)، بزرگراه یادگار امام، بزرگراه شهید یاسینی را می توان از جمله پروژه های مهم 12 سال اخیر مدیریت شهری پایتخت ذكر كرد.
در حوزه فنی و عمران طی 12 سال اخیر تعداد پل ها و تقاطع های غیرهمسطح شهر تهران از 157 به 350 پل و شبكه جمع آوری آب های زیرسطحی از 423 كیلومتر به 514 كیلومتر افزایش یافت، 25 كیلومتر تونل حمل و نقل ویژه خودروها ساخته و شبكه تونلی شهر تهران نیز 19 برابر شده است.
در مجموع براساس اعلام مدیریت شهری تا سال گذشته 181 فاز پروژه در قالب 76 كد اعتباری مصوب به بهره برداری رسید و تعدادی از 52 فاز پروژه در قالب 44 پروژه در دست اجرا نیز در ماه های پایانی مدیریت قالیباف در شهر تهران به بهره برداری رسید.
مهم ترین انتقادی كه در این حوزه به عملكرد قالیباف وارد شد، احداث پل صدر بود. بسیاری از كارشناسان و متخصصان شهری براین باور بودند كه ساخت پل صدر نه تنها كمكی به ترافیك تهران نمی كند، بلكه به گره كور ترافیكی تبدیل خواهد شد و این باور اكنون برای برخی كارشناسان به یقین تبدیل شده است.
كارشناسان معتقدند اگر اعتباری كه برای ساخت پل صدر هزینه شد به حمل و نقل عمومی اختصاص می یافت بسیار موثرتر بود؛ عده ای از كارشناسان نیز بیان كردند مطالعات این پروژه با ارقام و اعداد غیرواقعی كه ساخت پروژه را تأیید كند انجام شده و شاید مدیریت شهری طی سال های آینده مجبور به تخریب طبقه دوم بزرگراه صدر شود.
شهردار تهران در دفاع، منتقدان را «تخریب گر» و نقد آنها را «سیاسی» توصیف و اعلام كرد كه هیچ گاه به آنها اهمیتی نخواهد داد.
*حوزه حمل و نقل عمومی:
تكمیل خط یك و 2 مترو، احداث خط 3، 4، 6، 7 ،8، راه اندازی خطوط BRT (سامانه اتوبوس های تندرو)، نوسازی تاكسی های پایتخت و ورود تاكسی های هیبریدی به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله شاخص ترین پروژ های اجرا شده در دوران مدیریت قالیباف است.
در این بین مترو همواره یكی از پرحاشیه ترین و بحث برانگیزترین حوزه های شهری بویژه طی سه سال اخیر بوده است.
آمار و ارقام ساخت خطوط مترو در طول این سالها بارها و بارها از سوی شهردار تهران اعلام شد، وی در مقایسه ای بدون توجه به شرایط زمانی (بویژه وضعیت اقتصادی) تاریخ مترو را به 2 قسمت آغاز ساخت مترو تا سال 84 و از سال 84 تاكنون تقسیم می كرد.
زمان حضور قالیباف در شهرداری تهران 70 كیلومتر مترو در شهر تهران وجود داشت و در طول این دوران طول خطوط مترو به 300 كیلومتر افزایش یافت كه البته تمام آن به بهره برداری نرسیده؛ صرف نظر از این كه مدت زمان مدیریت وی چند سال بوده است.
قالیباف در ماه های اخر مدیریت خود از خط 7 و 8 مترو(فرودگاه امام خمینی) بهره برداری كرد كه هر دو با حاشیه هایی همراه بود.
خط 8 مترو(مسیر فرودگاه امام راحل) كه براساس حكم قضایی و نظر كارشناسان وزارت راه و شهرسازی به دلیل نداشتن ایمنی و استاندارد مناسب، تنها اجازه افتتاح را داشت كه برغم اینها به بهره برداری رسید و فعالیت خود را به صورت شبانه روزی آغاز كرد، هرچند كه بعد از مدتی شركت مترو خدمات رسانی شبانه این خط را با هدف افزایش سرعت و سرویس دهی مناسب حذف و زمان سرویس این خط را به 6و 30 دقیقه تا 14 محدود كرد.
در این میان برای ساخت خط 6 و 7 مترو بیشترین اعتراضات به شهرداری تهران وارد شد بویژه پس از وقوع چند حادثه فرونشست زمین در پایتخت.
مباحث ایمنی، ناكافی بودن تجهیزات، نداشتن پیوست مطالعاتی و عدم انجام مكاتبات با دستگاه هایی كه تأسیسات زیربنایی دارند مهمترین مواردی بود كه بارها مورد اعتراض اعضای شورا و كارشناسان قرار گرفت.
در حوزه اتوبوسرانی نیز در زمان مدیریت قالیباف 10 خط 'بی آر تی ' در پایتخت راه اندازی و بخشی از ناوگان اتوبوسرانی خصوصی سازی شد؛ البته خصوصی سازی نتوانست به اهدافی كه برای آن تعریف شده بود دست یابد و عمده شركت های خصوصی اتوبوسرانی به مشهدی ها رسید.
یكی از گلایه های قالیباف در این حوزه عدم اختصاص بودجه از سوی دولت از سال 86 به بعد بود كه دولت نیز براساس آمار بارها پاسخ داده كه دولت به تعهداتش عمل كرده است.
در این میان یكبار نیز علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی در نشستی خبری در پاسخ به سئوال خبرنگاری كه همسو با شهرداری سئوالش را می پرسید و به دنبال زیر سئوال بردن تعهد دولت به پروژه های شهر تهران بود؛ گفت: البته شهرداری خودش دارای ظرفیت ها و توان بالای مالی است كه باید بسیاری از امور را راهبری كند.
*خدمات شهری و فضای سبز:
احداث بوستان های یاس فاطمی، ولایت و چهار بوستان ویژه بانوان، بوستان در حال ساخت مادر لویزان، احداث زباله سوز آرادكوه، افزایش تعداد میادین میوه و تره بار به 180 مورد و افزایش ایستگاه های آتش نشانی را می توان از جمله مهمترین اقدامات محمدباقر قالیباف درحوزه خدمات شهری برشمرد.
وجود مافیای زباله، عدم توفیق شهرداری در تفیك زباله از مبدا و تجهیزات آتش نشانی سه محور پرحاشیه این حوزه بودند.
پس از حادثه پلاسكو بود كه موضوع تجهیزات و اعتبارات آتش نشانی به بحث داغ رسانه ها تبدیل شد و هنگام مذاكرات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری سخنان اسحاق جهانگیری مبنی بر ناتوانی شهرداری تهران در تفكیك زباله از مبدا و پاسخ محمدباقر قالیباف در خصوص توانمندی در تولید برق از زباله های پایتخت، مورد توجه بسیاری از تحلیلگران شهری قرار گرفت.
این ادعای قالیباف در حالی بود كه در صورت فعالیت زباله سوز آردكوه؛ براساس آمار و ارقام مدیران شهری فقط از 2.6 درصد زباله های تهران برق تولید می شد.
از سوی دیگر محمد مهدی تندگویان عضو شورای اسلامی شهر تهران در دوره چهارم معتقد بود كارخانه زباله سوز تكنولوژی قدیمی و آلایندگی زیست محیطی دارد.
وی بارها در اظهاراتش بیان كرد: تكفیك زباله از مبدا در كلانشهر تهران صفر است و در 12 سال اخیر هیچ فعالیت عملیاتی در این خصوص انجام نشده و از سوی دیگر تاكنون هیچ درآمدی از محل جمع آوری و بازیافت زباله های شهر تهران به شورای شهر اعلام نشده است.
درخصوص فضای سبز؛ براساس اعلام مدیریت شهری تعداد بوستان های محلی و بزرگ پایتخت از یك هزار و 200 بوستان به بیش از 2 هزار و 200 بوستان افزایش یافت كه البته توزیع آنها در همه نقاط پایتخت متوازن نبوده و در برخی از مناطق به دلیل تراكم جمعیت و نبود زمین توفیق چندانی در این زمینه حاصل نشد.
موضوع كمربند سبز پیرامون شهرتهران نیز در این دوره دنبال شد.
*معماری و شهرسازی:
فروش اراضی عباس آباد به قیمت بسیار نازل، ساخت و ساز در منطقه 22 پایتخت و ساخت و سازهایی كه براساس مصوبه برج باغ ها انجام شد داغ ترین مسائل این حوزه بود.
عده‌ای از كارشناسان اعلام كردند در سال‌های ٩٠ تا ٩٢ حدود 100 میلیون مترمربع پروانه در تهران صادر شد.
پیروز حناچی معاون وزیر راه و شهرسازی، بارگذاری خارج از قاعده را یكی از مشكلات منطقه 22 تهران عنوان كرده و می گوید: در طرح جامع تهران برای منطقه ٢٢، ٢١٠ هزار نفر سقف جمعیتی را پیش‌بینی و تصویب كرده بودیم كه در طرح تفصیلی این رقم را ٣٥٠ هزار نفر كردند درحالیكه حق نداشتند و در منطقه ٢٢ قرار بود در بخش‌های مسكونی سیاست ریاضتی را اتخاذ كنیم و زمین‌های باقی‌مانده را برای عملكردهای ملی و فراملی اختصاص می‌دادیم اما این اتفاق رخ نداد.
وی خاطرنشان می كند: شهردار منطقه در آخرین صحبتی كه داشت می‌گفت حدود ٥٠٠ هزار نفر جمعیت بارگذاری شده و برآورد ما بیشتر از این رقم است. علاوه بر این در منطقه ٢٢ پروژه‌های با بارگذاری به شدت سنگن ایجاد و شروع شده است كه نگران‌كننده هستند.
حناچی می افزاید: مثلا در مقابل پروژه «هزارویك شهر» و پروژه تجاری ایران‌مال است كه به اعتقاد من نه‌تنها مردم تهران كه مردم ایران را به این محدوده جذب می‌كند درحالیكه در بیشتر ساعات به‌خصوص ساعات پیك ترافیك اتوبان كرج و اتوبان‌های اطراف این مجموعه بزرگ همین حالا قفل هستند و حتی در برنامه‌های آتی یك ایستگاه مترو در این منطقه دیده نشده؛ چرا؟
چون براساس طرح جامع تهران كه برنامه‌ای هماهنگ‌كننده است، حركت نشده و به دلیلی كه از حوصله بحث خارج است، اقدام دیگری صورت گرفته.
وی در اینكه این ساخت و سازها مجوز ماده پنج را داشته باشد تردید دارد و تأكید می كند: كل بلندمرتبه‌سازی‌ها و بارگذاری‌های سنگین منطقه ٢٢ از نظر ما تخلف است؛ حتی اگر كمیسیون ماده پنج هم داده باشد در حیطه اختیارش نبوده است كه برای بنایی با یك میلیون مترمربع پروانه بدهد.
اما قالیباف تمامی انتقادات مطرح شده در حوزه تراكم فروشی را «حرف گزاف» می خواند و در پاسخ به این انتقادات اعلام كرد كه تمامی ساخت و سازها براساس طرح تفصیلی پایتخت انجام شده است.
* حادثه پلاسكو، نقطه تاریك كارنامه كاری مدیریت شهری تهران
آتش سوزی و تخریب ساختمان پلاسكو و شهادت جمعی از آتش نشانان یكی از نقاط منفی كارنامه مدیریتی قالیباف در تهران است.
این حادثه به باور بسیاری از كارشناسان و مدیران شهری، ثمره ضعف جدی شهرداری تهران در حوزه نظارت و یا مماشات برای انجام وظایف قانونی و كم توجهی به تجهیز نهادها و دستگاههای خدماتی زیرمجموعه شهرداری است.
هرچند كه وقوع چندین حوادث مشابه از جمله انفجار شهران، فرونشست زمین در بسیاری از محدوده های اجرای تونل مترو و ... از دیگر مواردی است كه می توان عامل وقوع آنها را ضعف و كم توجهی مدیریت شهری عنوان كرد.
*حوزه فرهنگی و اجتماعی
اگرچه قالیباف در طول 12 سال اخیر بارها اعلام كرد رویكرد جدی و اساسی در بدو ورود وی به شهرداری ارتقای كیفیت زندگی با رویكرد فرهنگی و اجتماعی بود اما بررسی عملكرد وی در این حوزه بیانگر این مطلب نیست.
ساخت سالن های سینما، تئاتر و فرهنگسراها در دوران قالیباف یكی از اقدامات مثبت وی در این حوزه بود اما متاسفانه شهردار تهران موفق نشد از آنها بویژه فرهنگسراها به نحو مطلوب در راستای اقدامات فرهنگی و اجتماعی استفاده كند؛ بنابراین گزاف نیست اگر بگوییم قالیباف در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز تنها در بخش ساخت سازه های فرهنگی موفق بود.
قالیباف در یكی از آخرین برنامه های خود در شهرداری تهران عنوان كرد: در طول 12 سال اخیر از این رویكرد و برنامه ذره ای نه غفلت و نه عقب نشینی كردیم.
آسیب های اجتماعی نیز از دیگر مسائلی بود كه شهردار تهران به آن ورود كرد اما در عمل شكست خورد.
طرح ارتقای كیفیت زندگی در منطقه 12 یكی از چالشی ترین موضوعات شهرداری تهران بود كه برای مدت طولانی ای با واكنش های مختلفی روبرو بود.
باوجود آن قالیباف بارها عنوان كرد شهرداری مسئولیت مستقیمی در ارتباط با آسیب های اجتماعی نداشته اما برحسب وظیفه انسانی به این حوزه ورود كرده است.
وی پشتوانه اقدام خود را پنج سال مطالعه در این حوزه و رسیدن به شناخت كافی اعلام كرد.
هنگام اجرای این طرح بود كه شهردار تهران تعدادی جلسات هم اندیشی با اصحاب رسانه برگزار كرد و در یكی از این جلسات بواسطه مسئولیت در نیروی انتظامی و شهرداری تهران خود را كارشناس آسییب های اجتماعی معرفی كرد.
هر چند قرار بود جلسات هم اندیشی شهردار تهران با اصحاب رسانه به صورت مداوم و ماهانه برگزار شود اما پس از برگزاری سه جلسه این موضوع به فراموشی سپرده شد.
املاك نجومی به عنوان یكی از داغ ترین بحث های شهرداری تهران در سال پایانی مدیریت قالیباف گریبان شهردار را گرفت و موضوع تا تحقیق و تفحص مجلس از شهرداری نیز پیش رفت.
اخبار اولیه حاكی از آن بود برخی املاك توسط شهرداری تهران با شرایط خاص دراختیار بعضی اعضای شورای شهر، مدیران شهرداری و حتی برخی فعالان رسانه ای و شخصیت هایی خارج از شهرداری قرار گرفته كه این موضوع با عنوان املاك نجومی شهرداری در افكارعمومی و رسانه ها بویژه شبكه های مجازی بازتاب بسیاری پیداكرد.
یكی از شعارهای اصلی قالیباف در دوران 12 ساله مدیریت شهری این بود كه شهرداری یك نهاد خدماتی نیست بلكه نهادی اجتماعی و فرهنگی است كه البته درحوزه اجرا و عملكرد هیچگاه نتوانست به این شعار جامعه عمل بپوشاند.
به واقع شهردار تهران در 12 سال گذشته به رغم تمامی اقدامات انجام شده، كارنامه قال توجه و مثبتی در حوزه آسیب های اجتماعی و رونق فعالیت های فرهنگی و مذهبی در مقایسه با فروش گسترده تراكم و شهرفروشی و همچنین تبدیل باغات به برج و ساختمان و ساخت و ساز گسترده و بی رویه در مناطق غربی پایتخت ندارد.
در یك كلام نمی توان عملكرد 12 ساله قالیباف در شهرداری تهران را سراسر مثبت یا منفی ارزیابی كرد، در كنار تمامی اقدامات مثبت و سازنده وی در پایتخت ضعف ها و كاستی های زیادی نیز وجود دارد كه شاید بسیاری از آنها غیرقابل جبران یا هزینه جبران آنها بسیار سنگین باشد اما به نظر می رسد زمان، یادگارهای قالیباف در پایتخت را داوری خواهد كرد.
دراین میان برخی از كارشناسان و همچنین اعضای دوره چهارم شورای شهر، تهران را پس از 12 سال مدیریت قالیباف «زمین سوخته ای» می دانند كه تحویل شهردار بعدی شده، هرچند كه قالیباف این موضوع را اصلا قبول ندارد و از آن به عنوان كلمه ای در قامت ژست سیاسی یاد می كند و بر این باور است كه تهران امروز در مقایسه با 12 سال قبل، شهری ساخته و آباد است.
گزارش از عاطفه نژادسالاری - انتشار دهنده: محسن فتاحی
تهرام/9353**1625
